Chwyty cz.3
Ugniatanie spełnia dwie funkcje:
- przepychającą krew i chłonkę z naczyń obwodowo leżących do centralnych
- ssącą przez wytworzenie próżni w miejscu ugniatanym oraz wypełnienie jej przez krew i chłonkę z naczyń leżących obwodowo od miejsca masowanego.
Ugniatanie wypycha z tkanek substancje, które zostały wyzwolone wskutek rozcierania. Usuwając z tkanek substancje zużyte, tworzy w nich miejsce dla substancji odżywczych.
Technikę tę zaleca się przeważnie w celu intensywnego pobudzenia mięśni.
W następstwie zabiegu zwiększa się napięcie i zdolność do sprawnego kurczenia się włókien mięśniowych oraz następuje lepsze odżywienie tkanek. Ugniatanie łącznie z prowadzonymi kompleksowo ćwiczeniami ruchowymi i elektrostymulacją ma szerokie zastosowanie w leczeniu niedowładów i porażeń neurogennych oraz zaników mięśniowych znieczynności. Mięśnie zmęczone wysiłkiem fizycznym powracają szybciej po zabiegu ugniatania do stanu wyjściowego.
Ugniatanie podobnie jak rozcieranie powoduje przyrost tkanki mięśniowej, wzrost siły i wytrzymałości mięśni. Należy jednak pamiętać, że zbyt mocno i często wykonywane ugniatanie prowadzi najpierw do przyrostu tkanki mięśniowej potem do jej przerostu, a następnie zwiotczenia. Pod wpływem ugniatania naczynia krwionośne chwilowo się kurczą, aby potem gwałtownie się rozszerzyć i przepuścić przez swoje światło większą ilość krwi niż przed masażem. Dlatego ugniatanie u ludzi ze skłonnościami do krwotoków jest przeciwwskazaniem.
Wskazania obejmują nie tylko choroby mięśni, ale również głębokie blizny, zrosty w powięziach i ścięgnach.
Przy wykonywaniu ugniatań należy pamiętać, że każdą grupę mięśniową traktujemy jak oddzielną wiązkę. Jeżeli dużych mięśni nie możemy objąć rękami, dzielimy je na mniejsze wiązki, zgodnie z przebiegiem włókien mięśniowych, np. mięsień czworoboczny. Ugniatanie wykonujemy od przyczepu dalszego mięśnia do przyczepu bliższego, kończąc ugniatanie głaskaniem.
Ze względu na sposób wykonania ugniatania możemy podzielić na:
- Ugniatanie poprzeczne. Celem ugniatania poprzecznego jes twyciskanie substancji z tkanek. Polega ono na tym, że ujmuje się między kciuk a pozostałe palce odcinek mięśnia lub grupy mięśniowej, opracowując ruchami półkolistymi, naprzemiennie kciukiem i palcami pozostałymi, dany odcinek, który następnie przekazujemy ręce drugiej. Powtarza ona ruch ręki pierwszej.
- Ugniatanie podłużne. Celem ugniatania podłużnego jest przepychanie substancji "wyciśniętych" przez ugniatanie poprzeczne. Wykonuje się go w ten sposób, że obie ręce pracują równolegle i naprzemiennie, przesuwając się kłębami po krawędziach mięśnia ugniatanego. Kciuki natomiast przesuwają się środkiem mięśnia, dociskając go do pozostałych palców.
- Ugniatanie pionowe - uciski. Podobnie jak ugniatanie poprzeczne i podłużne, uciski mają zastosowanie na wszystkich mięśniach ciała. Polegają one na rytmicznym uciskaniu w głąb tkanek jednocześnie bądź naprzemiennie, przesuwając się ruchem głaszczącym w kierunku dosercowym. Uciski wykonane jednocześnie działają rozluźniająco, zaś wykonywane naprzemiennie pobudzająco.
- Ugniatanie "esowate". Celem ugniatania "esowatego" jest "wyciskanie" substancji z tkanek. Wykonywany na mięśniu najdłuższym grzbietu przy użyciu kciuków. Kciuki umieszczone są po przeciwnych stronach mięśnia, na różnych wysokościach w odległości kilku centymetrów. Wykonując przesunięcia mięśnia kciukami w strony przeciwne, doprowadza się do przekrzywienia mięśnia na kształt litery "S".
- Ugniatanie ze skręceniem. Celem tego ugniatania jest podobnie jak ugniatania "esowatego", "wyciśnięcie" substancji z tkanek. Ma ono jednak szersze zastosowanie. Wykonuje się go bowiem na tylnej części mięśni podudzia, tylnej i przedniej grupie mięśni uda, na mięśniu dwugłowym ramienia, trójgłowym ramienia oraz na wale mięśnia czworobocznego. Ugniatanie ze skręceniem wykonuje się ujmując mięsień masowany między kciuki a palce pozostałe, przy czym kciuk jednej ręki uciska mięsień, gdy tymczasem palce drugiej ręki przepychają ten mięsień w kierunku przeciwnym. Ruch ten powtarzany jest naprzemiennie raz przez prawy kciuk i lewe palce, potem przez lewy kciuk i prawe palce.
- "Mieszenie". Jest formą ugniatania poprzecznego. Występuje tu jednoczesność pracy obu rąk. Obejmuje się mięsień lub grupę mięśniową kciukiem i palcami pozostałymi. Ręce pracują jednocześnie jedna obok drugiej. Kłęby obu rąk pełnią funkcję głaszczącą. "Mieszenie" stosuje się na wale mięśnia czworobocznego, mięśniach ramienia, tylnej grupie mięśni podudzia i uda, przedniej grupie mięśni uda. Często stosuje się "mieszenie" na niektórych stawach, zwłaszcza: łokciowym, ramiennym i kolanowym.
Należy pamiętać o tym, że jeżeli nie ma przeciwwskazań do wykonania ugniatania poprzecznego i podłużnego należy je wykonywać właśnie w takiej kolejności, bowiem najpierw musimy z tkanek "wypchnąć - wycisnąć" substancje, a potem "przepychać" je w kierunku dosercowym celem odprowadzenia. Ważnym elementem, który należy uwzględnić przy wyborze techniki ugniatania w danej jednostce chorobowej, jest fakt różnego wpływu tych technik na napięcie mięśniowe jak również to, że niektóre ugniatania powodują rozciągnięcie włókien mięśniowych.
Pobudzająco na mięśnie działają:
- ugniatanie poprzeczne
- uciski naprzemienne
- ugniatanie "esowate"
- ugniatanie ze skręceniem
- "mieszenie"
. Rozluźniająco na mięśnie działają:
- ugniatanie podłużne
- uciski jednoczesne
- delikatne i powolne "mieszenie"
Do technik, które powodują rozciągnięcie włókien mięśniowych, zalicza się:
- ugniatanie poprzeczne
- ugniatanie "esowate"
- ugniatanie ze skręceniem
Przeciwwskazania do wykonywania ugniatań będą obejmowały przeciwwskazania do wykonywania masażu w ogóle, jak również przeciwwskazania do poszczególnych technik.
Nie wykonuje się ugniatania podłużnego ani innej techniki działającej rozluźniająco przy obniżonym napięciu mięśni.
Nie wykonuje się ugniatania poprzecznego ani innej techniki działającej pobudzająco w rwie kulszowej, u małych dzieci, w porażeniu spastycznym i chorobie Heinego-Medina.